GRČEVITO SE BORIO ZA PRAVA SRBA: Rođendan Svetozara Miletića od ove godine u kalendaru državnih svečanosti
U KALENDAR najvažnijih datuma države Srbije juče je i zvanično uvršten 22. februar 1826, dan kada se u kući porodice Miletić u Mošorinu rodio Svetozar, prvenac od sedmoro dece zanatlije Simeona i njegove supruge Teodosije, koji je docnije izrastao u narodnog tribuna Srba u Austrougarskoj, gradonačelnika Novog Sada i borca za prisajedinjenje oblasti današnje Vojvodine Kraljevini Srbiji.
J.S.
Nedavnom odlukom srpske Vlade, Miletić je jedini velikan naše istorije čiji će datum rođenja ubuduće biti obeležavan kao značajan datum naše istorije. Prva državna svečanost, upriličena je juče povodom Miletićevog 198. rođendana, na Trgu slobode u Novom Sadu kraj impozantnog spomenika “srpskom tiću”.
U prisustvu predstavnika Vlade, vojske, pokrajinskih i gradskih institucija, vladike bačkog Irineja i sveštenstva SPC, kao i mnogih Novosađana, kraj spomenika su položeni venci uz taktove himne koju je pančevački prota Vasa Živković napisao 1870. kada se Miletić spremao u zatvor u Vac: “Oro klikće sa visine, na njeg ozdo kevću psine, ne boj nam se sivi tiću, mi smo s tobom Svetozare Miletiću!”
Ministar Selaković obratio se skupu besedom da je Miletić bio jedinstvena ličnost i deo plejade velikih Srba severno od Save i Dunava, koji su ostavili veliki pečat jednom vremenu. Naglasio je i da je Miletićevim rođenjem uspostavljena politika državotvornosti srpskog naroda ne samo u vojvođanskim oblastima nego i širom našeg duhovnog i kulturnog prostora.
– Umro je 1901, ali njegova politika živa je i danas. Zato, obeležavamo njegov rođendan u godini u kojoj ćemo slaviti i dva veka od rođenja Branka Radičevića, kao i Stjepana Mitrova Ljubiše, Svetozarevog savremenika na drugom kraju Austrougarske imperije koji se grčevito borio za prava Srba – kazao je ministar Selaković, uz napomenu da “ova duhovna obnova, nije ništa manje vredna od brze pruge od Beograda do Novog Sada, ka Subotici i Budimpešti”.
Gradonačelnik Novog Sada Milan Đurić podsetio je da je Miletić potekao iz redova buntovnih i hrabrih Srba – Šajkaša, te da je odrastao na Kosovskom zavetu.
Pokrajinski sekretar za kulturu i verske zajednice Dragana Milošević naglasila je da je za svoje srpske ideale Miletić žrtvovao sve: materijalno blagostanje, lično i porodično spokojstvo, slobodu i fizičko i mentalno zdravlje.
Ovog snažnog borca za nacionalna prava svoga i drugih nemađarskih naroda, ugarske vlasti nisu mogle mirno posmatrati niti više tolerisati njegov ogroman uticaj i popularnost u celom Srpstvu. Najpre je odležao godinu dana u zatvoru u Vacu i na kraju kao nedužan oslobođen optužbi. Njegovo tamnovanje još više je povećalo njegov ugled među sunarodnicima.
Kada su Srbija i Crna Gora 1876. ušle u rat protiv Turaka uz političku, pa i materijalnu podršku Miletića i njegove Srpske slobodoumne stranke, ugarska vlada odlučila je da ga definitivno slomi i ukloni sa javne scene. Uhapšen je je 5. jula. Dugo je držan u istražnom zatvoru ciničnog imena “Fortuna” u Budimu, a tek 1878. na montiranom procesu osuđen je “za veleizdaju” na pet godina teške tamnice. Fizički i duhovno oronuo, pomilovan je i oslobođen krajem 1879.
Prisajedinjenje proglasio zet
KADA je 1879. Miletić pomilovan, u Novom Sadu dočekan je Zmajevim pokličem: “Diž’te decu iz kolevki da zapamte njegov lik!” Skrhan bolešću, 1882. sišao je sa političke, a 19 godina docnije i sa životne scene. Sahrani na Uspenskom groblju prisustvovao je ceo Novi Sad. Njegov ideal o prisajedinjenju Srbiji ostvaren je sedamnaest godina docnije, 25. novembra na Velikoj narodnoj Skupštini Srba i drugih Slovena u Novom Sadu. Odluku o prisajedinjenju Bačke, Baranje i Banata (Srem je to učinio dan ranije), proglasio je Miletićev zet Jaša Tomić, a među delegatima bili su i sin i kćerka narodnog tribuna – dr Slavko Miletić i Milica Tomić.
