MANJE POZNATE ČINJENICE O STERIJI: Na današnji dan, pre 219 godina, rođen čuveni srpski pisac
Na današnji dan 1806. godine u Vršcu je rođen Jovan Sterija Popović, otac srpske drame i jedan od naših najvećih komediografa.
foto Arhiva Novosti
O njegovom stvaralačkom opusu zna se gotovo sve – da je tvorac Kir Janje, Pokondirene tikve, Ženidbe i udadbe, Zle žene i Rodoljubaca, da je bio advokat, ministar prosvete i inicijator osnivanja današnje Srpske akademije nauka i umetnosti, Narodne biblioteke, Narodnog muzeja…
„Novosti“ vam donose neke manje poznate činjenice o ovom Vrščaninu, koji je sa još dvojicom svojih sugrađana (ali ne i savremenika) svrstan među 100 najznamenitijih Srba.
Foto: TO Vršac
Jovan Sterija Popović je rođen u trgovačkoj porodici, kao treće dete. Fizički je bio bolešljiv i nejak, sa atrofiranom levom rukom, zbog čega nije učestvovao u dečjim igrama u kojima je bila potrebna snaga, već je sedeo sa strane i posmatrao šta se dešava. Već tada je stekao moć da zapaža ponašanje svojih vršnjaka i sugrađana, koje je kasnije nepogrešivo opisivao u svojim delima.
Nadimak Sterija, po kom je prepoznatljiv, u stvari predstavlja ime njegovog oca, koji je pisac još u osnovnoj školi ubacio između svog imena i prezimena kako bi se razlikovao o brojnih dečaka koji su se isto zvali.. Upravo je on piscu poslužio kao inspiracija za lik škrtog Kir Janje.
Foto: J.J.Baljak/Arhiva
Piščev deda po majci bio je čuveni slikar Nikola Nešković, živopisac, zograf i umetnik sa kojim je počelo moderno srpsko slikarstvo.
Osim za vrsnog komediografa i dramaturga, Sterija je važio i za najboljeg pesnika svoga doba. Autor je najpesimističnije zbirke u našoj književnosti „Davorje“, dok je, s druge strane, njegova pesma „Ustaj, ustaj, Srbine, ustaj na oružje“ tokom Mađarske bune 1848. godine za Srbe u Ugarskoj bila nešto poput francuske Marseljeze.
U mladosti je bio veren Martom Pešom, ćerkom uglednog vlasnika svilarskog zavoda u Vršcu. Ta ljubav, međutim, nije završena brakom, jer je Marta stradala od udara groma. To je mladog Steriju toliko razočaralo, da je izgubio veru u ljubav. Ipak, u svojoj 43. godini sklopio je „razuman brak“ sa devet godina starijom udovicom Jelenom Manojlović.
Foto: TO Vršac
Posle svega šest godina braka, Sterija, onako bolešljiv i razočaran zato što je bio proteran iz Srbije zbog neslaganja sa tadašnjim političarima, preminuo je u rodnom Vršcu, koji je tada bio deo Austrougarske. Bilo mu je tek 50 godina. Tada je doživeo možda i najveću od brojnih nepravdi – supruga Jelena ga je sahranila u istoj grobnici u kojoj počiva i njen prvi suprug Joakim Manojlović.
Sterija, tako, i nadgrobni spomenik deli sa Manojlovićem, s tim što je prednja strana, koja gleda ka grobljanskoj crkvi, posvećenja njemu, a zadnja prvom Jeleninom suprugu. Po tome je ovaj spomenik jedinstven na Gradskom groblju u Vršcu.