ZLOČINI I ŽRTVE SE NE SMEJU ZABORAVITI: Na Keju žrtava racije održan javni čas o masovnom proterivanju Novosađana aprila 1941. godine
NA novosadskom Keju žrtava racije, na prostoru ispred spomenika „Porodica“, danas je okupljenim srednjoškolcima i građanima istoričar Petar Đurđev održao javni čas iz istorije, kojim je obeleženo 83 godine od početka proterivanja civilnog stanovništva Novog Sada i masovnog terora, koje su počinili okupatori u prvim danima okupacije Bačke u Drugom svetskom ratu.
Z. Grumić
Posle kratkotrajnog rata Kraljevine Jugoslavije protiv sila Osovine, bačka strana Novog Sada potpala je pod mađarsku okupaciju, a jedna od prvih namera okupacionih vlasti bila je izmena etničke strukture grada, istakao je Đurđev, koji je direktor Istorijskog arhiva grada.
– Relevantni istorijski podaci pokazuju da je od 13. aprila do 4. avgusta 1941. godine iz Novog Sada proterano više od 20.000 ljudi, što je bila skoro trećina ukupnog broja stanovnika grada na početku rata – rekao je Đurđev. – Njihova imovina je nestala, stanovi su im oduzimani, a oni proterivani skelom preko Dunava u Petrovaradin, koji je tad bio u takozvanoj Nezavisnoj državi Hrvatskoj, ili u okupiranu Srbiju.
Ubijeni zbog druge vere
Zabeleženo je takođe da je već u prvim danima rata u Novom Sadu, po ulicama i kućama, okupatorska vojska pobila više od 500 civila. Taj zločin je nastavljen i u narednim mesecima da bi vrhunac dostigao u januaru 1942. godine kada je u takozvanoj raciji, odnosno pogromu srpskog i ostalog civilnog stanovništva pobijeno i pod led Dunava bačeno više od 1.200 ljudi, samo zato što su bili druge nacije ili vere. Novosađani po zlu pamte i 1944. godinu, kada je usledila masovna deportacija novosadskog jevrejskog stanovništva.
Đurđev je napomenuo da su tadašnje vojne a kasnije i civilne vlasti Hortijeve Mađarske, svesno i planski, masovno internirali sve one koji su, kako je bilo navedeno u naredbi, „opasni po javni red i bezbednost“, odnosno Srbe, Jevreje, kao i sve osobe useljene u Bačku posle 31. oktobra 1918. godine.
– Na udaru novouspostavljene mađarske vlasti bili su prevashodno advokati, učitelji i drugi školovani ljudi, a potom i oni koji su u svojim javnim istupima pokazivali veliko rodoljublje – dodao je Đurđev.
Priređen prvi javni čas te vrste, kojem su prisustvovali i predstavnici Grada Novog Sada, deo je procesa izgradnje trajnije kulture sećanja na tragične trenutke naše istorije, kako se nikad više ne bi ponovili, čulo se na Keju žrtava racije.
